Het kind en de handpop; een bijzondere combinatie

Wat me, in de 25 jaar waarin ik nu met een handpop werk, het meest heeft geraakt, is de unieke vriendschap tussen het kind en de pop. In mijn jaren als juf zag ik het keer op keer gebeuren, zodra mijn pop tevoorschijn kwam gingen kinderen ‘aan.’ Oogjes begonnen te glinsteren en volgden alle bewegingen die mijn pop maakte. Daar waar ik een hele trukendoos open moest trekken om kinderen een antwoord te ontlokken of hen betrokken te houden, hoefde mijn pop er alleen maar te zijn. Kinderen hingen aan zijn lippen en deden alles wat hij ze maar vroeg. Stille kinderen lieten zich ineens horen, deden mee en gaven antwoorden. Ook taalzwakke kinderen leken nauwelijks drempels te ervaren als mijn pop hen iets vroeg, ze deden mee in het kringgesprek en maakten zich helemaal niet druk om de fouten die ze maakten in hun uitspraak. Ze durfden veel meer en hadden er vertrouwen in dat de pop, dat kleine stoffen vriendje, hen niet zou uitlachen.

Bijzonder hè?

Ik zag kinderen ontspannen in het bijzijn van mijn pop. Dat vriendje had iets wat ik niet had en zorgde voor een stroom aan nieuwe informatie over de kinderen in mijn klas. In het bijzijn van mijn pop Doki zag ik kanten van kinderen die ik nog niet eerder (of in veel mindere mate) had gezien, tegen Doki werden verhalen verteld die ik, als juf en opvoeder, niet of gecensureerd te horen kreeg, en met Doki werden geheimpjes gedeeld. Doki was de vriend die ik als juf (en opvoeder) nooit zou zijn. Niet omdat ik zo’n verschrikkelijk mens ben maar, omdat de relatie tussen mij en het kind niet zo gelijkwaardig is als die tussen een kind en zijn vriendje. Mijn pop was een vriendje, ik niet.

Na een poos kijken naar wat zich tussen kinderen en mijn pop afspeelde, trok ik deze conclusie:

EEN POP = EEN VRIENDJE

Een vriend = een persoon waarmee je een speciale persoonlijke band hebt. Een persoon die je vertrouwt en aardig vindt. Het belangrijkste waarop een goede vriendschap gebouwd is, is vertrouwen en onvoorwaardelijkheid. Vriendschappen worden gesloten, met woorden of zonder. Vrienden helpen elkaar en aanvaarden meer van elkaar dan andere relaties. Bij een belangeloze vriendschap kijkt de één naar wat de ander nodig heeft en worden eigen belangen/verlangens op de achtergrond geplaatst.

Leren samenwerken met een pop

Spelen met een pop is niet automatisch werken met een pop. Zoals een pop die je mee neemt naar je groep, klas of praktijk, ook niet gelijk een pedagogische pop is. De toevoeging ‘pedagogisch’ voor een handpop is misleidend want een pop is van zichzelf niet pedagogisch. Een pop is gewoon een ding, een stuk speelgoed en een stuk stof. Dat verandert echt niet ineens wanneer je er als juf, opvoeder, begeleider of coach je hand in stopt.

Er is niets pedagogisch aan een pop die een paar keer op en neer beweegt en kinderen een opdracht geeft of een verhaaltje vertelt. Die pop is ook niet automatisch een vriendje. Maar die pop kan wel een pedagogische pop en een vriendje worden. Sterker nog, die pop kan uitgroeien tot een geweldige assistent. Een assistent die je helpt om de doelen die je bereiken wilt met kinderen te bereiken, die je zicht geeft op de belevingswereld van het kind, die deelname aan je activiteiten zoveel laagdrempeliger en spontaner maakt, die kinderen laat ontspannen en lachen.

Wanneer je leert samenwerken met een pop ontdek je dat deze fantastische assistent niet alleen kinderen veel te bieden heeft maar ook jou als opvoeder en professional. Door te gaan samenwerken met mijn pop ben ik een betere opvoeder geworden, ben ik gaan zien op welke manier mijn aannames, patronen, overtuigingen, waarden en normen een rol spelen in mijn pedagogisch handelen. Door de manier waarop ik met mijn pop werk, kan ik mezelf daarin blijven verbeteren en leert het kind niet alleen van mij maar ik ook van het kind.

Bijzonder hè?

Omdat ik al jaren met een pop speel, word ik regelmatig poppenspeler genoemd. Maar dat ben ik niet. Ik ben geen poppenspeler maar een handpopcoach. Iemand die een handpop gebruikt om (vaak jonge) kinderen uit te dagen tot interactie en ontwikkeling. De handpop is voor mij geen doel maar een middel, mijn doel is geen act of een voorstelling neerzetten maar de ander leren kennen en verder te helpen in zijn of haar ontwikkeling.

Ik maak gebruik van de bijzondere vriendschap tussen het kind en vertaal dat wat ik een kind wil leren en mee wil geven, naar inhoud die mijn pop brengt. Die inhoud moet kloppen met de rol die mijn pop heeft en aansluiten bij de (leer)doelen die ik wil of moet bereiken met een kind (of groep).

Ik gebruik mijn pop niet voor een eenmalige- of specifieke activiteit, maar betrek haar in mijn gehele programma. De pop is mijn belangrijkste hulpmiddel in het proces dat ik aan ga met kinderen. Ik kan haar inzetten bij elke situatie die zich voordoet en binnen elke werkvorm die ik aanbied. Mijn pop komt in elke weekplanning en elk (be)handelingsplan voor want haar rol is net zo belangrijk als die van mij.

Werken met een pop is een vaardigheid die verschillende gradaties heeft. Van de techniek van het bespelen beheersen tot het de pop in werkelijk alles kunnen integreren. Een handpopcoach beheerst het allemaal.

Wat is een handpopcoach?

Handpopcoach is iemand die:

• zelf nog steeds blij wordt van een pop,
• zich bewust is van de kracht van de handpop,
• een pop geloofwaardig tot leven kan roepen,
• een pop aan kan laten sluiten bij de belevingswereld van zijn of haar doelgroep,
• de pop een plek kan geven binnen gesprekken en (leer)inhouden,
• zijn of haar eigen visie, doelen en waarden kan vertalen naar de pop,
• de pop betrekt in al zijn of haar plannen en activiteiten,
• zicht heeft op de mogelijkheden van de pop binnen zijn of haar bedrijf of organisatie,
• een plan van aanpak maakt om de kracht van de pop op bedrijfs- of organisatieniveau te gaan benutten,
• continue bij wil blijven leren,
• en oog heeft voor nieuwe ontwikkelingen en -toepassingen waar de handpop een rol in zou kunnen krijgen.

Kortom: een handpopcoach is een opvoeder, leerkracht, hulpverlener, pedagogisch medewerker, spel- of kindercoach die de opleiding tot handpopcoach heeft gevolgd. Die zich alle facetten van het pedagogisch werken met een handpop heeft eigengemaakt en heeft geïntegreerd in zijn of haar dagelijks werk. Een echte specialist dus.